Dạy trẻ chậm nói là điều vô cùng khó khăn đặc biệt nếu không có cách dạy đúng. Có nhiều phương pháp dạy trẻ nhưng mỗi cách lại mang lại hiệu quả khác nhau. Tuy nhiên, tất cả đều đòi hỏi sự kiên trì và nhẫn nại của các bậc làm cha làm mẹ. Dưới đây là các cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả được các chuyên gia chia sẻ, climatereadinessinstitute.org giới thiệu để cùng áp dụng.
I. Trẻ chậm nói là gì?
Trẻ chậm nói là khả năng ngôn ngữ của trẻ chậm và kém hơn so với các mốc phát triển ngôn ngữ bình thường của trẻ. Trẻ có thể chậm nói nhưng mẹ không cần quá lo lắng nhưng cũng có thể chậm nói, tùy thuộc vào nguyên nhân gây mất thính lực và rối loạn phát triển và các vấn đề thần kinh.
Phân loại trẻ chậm nói:
- Trẻ chậm nói đơn thuần.
- Chậm nói do khiếm khuyết về sự phát triển não bộ.
- Do vấn đề ở cơ miệng lưỡi
II. Nguyên nhân trẻ chậm nói
- Nguyên nhân về thể chất: Các vấn đề với các bộ phận cơ thể liên quan đến phát âm, chẳng hạn như tai, mũi, họng và lưỡi, hoặc các vấn đề cơ thể đóng vai trò trong các lệnh ngôn ngữ như não hoặc các vấn đề về não (rối loạn). Chậm phát triển trí não, viêm màng não, dị tật khi sinh …)
- Nguyên nhân tâm lý: Không quan tâm đến con cái do con bị sang chấn tâm lý hoặc do gia đình sơ suất. Quá cưng chiều cũng có thể là nguyên nhân khiến trẻ chậm nói, lười nói.
III. Các cách dạy trẻ chậm nói
1. Nói chuyện với trẻ nhiều hơn
- Để cải thiện khả năng nói của trẻ, tốt nhất bạn nên dành nhiều thời gian trò chuyện với trẻ, ngay cả khi trẻ không nói được. Với trẻ sơ sinh trong giai đoạn bắt đầu tập nói, hóng chuyện, bạn có thể sử dụng âm thanh đơn giản như ba, mẹ…dần dần, chúng lặp lại bắt chước theo bạn.
- Khi trẻ đáp lại, bạn luôn khen ngợi trẻ, nhưng nếu trẻ không nói được, hãy kiên nhẫn và lặp đi lặp lại cách phát âm.
- Trẻ lớn hơn chút khi trò chuyện với trẻ, bạn nên cố gắng nói thật chậm và rõ ràng từng từ một.
- Hãy nói chuyện với trẻ mọi lúc mọi nơi, khi cho trẻ ăn, khi tắm cho trẻ, khi ru trẻ ngủ… Sau một thời gian, bạn sẽ thấy sự cải thiện rõ rệt.
2. Nói với trẻ những gì bạn đang làm
Giải thích những gì bạn đang làm sẽ giúp trẻ tăng vốn từ vựng và gắn các từ với đồ vật.
Ví dụ, “Mẹ lấy cơm cho thỏ ăn!”, “Hãy đặt những đôi giày lại với nhau”, “Giày to của mẹ, giày bé của thỏ ”… Nếu cứ lặp đi lặp lại hàng ngày, đến một ngày bạn sẽ ngạc nhiên về số lượng từ mà con mình học được.
3. Khuyến khích trẻ tự giải quyết vấn đề
- Những đứa trẻ chậm lớn không thể giao tiếp bằng lời nói, nhưng chúng có thể giao tiếp bằng thái độ, cử chỉ và chuyển động cơ thể. Nếu trẻ muốn điều gì đó, hãy để trẻ tự làm. Ví dụ, nếu trẻ muốn nhặt đồ, hãy để trẻ tìm cách. Đừng làm điều đó cho bọn trẻ. Đây là cách dạy con thoạt nhìn có vẻ dễ dàng nhưng lại được nhiều chuyên gia đánh giá cao.
- Trong một số trường hợp, cha mẹ cũng không nên quá lo lắng nếu nguyên nhân khiến trẻ chậm phát triển ngôn ngữ là do trẻ bị khiếm thính hoặc do lưỡi kém sắc. Trước 5 tuổi, việc điều trị cho trẻ bằng phẫu thuật vẫn rất tốt. Nếu trường hợp xấu nhất là con bạn không nghe được, bạn có thể sử dụng máy trợ thính.
4. Không bắt chước ngôn ngữ của trẻ
- Khi trẻ bắt đầu học nói, trẻ thường phát âm sai, đôi khi là ngọn, hoặc nói nhanh. Vì vậy, không nên bắt chước lời nói của trẻ trong quá trình giáo dục.
- Điều này có thể hình thành một thói quen khó sửa và khiến con bạn nói sai, nói ngọng ngày một lâu hơn.
5. Tạo môi trường để phát huy khả năng nói của trẻ
- Tivi và điện thoại không thể giúp trẻ nói chuyện. Chỉ bạn bè đồng trang lứa mới có thể giúp trẻ nói.
- Vì vậy, chúng ta cần tạo điều kiện để trẻ có thể chơi nhiều hơn với các bạn cùng lứa tuổi như cho trẻ đến lớp, chơi với các trẻ khác trong xóm, dã ngoại với các bạn có trẻ ở gần.
6. Học sách cho trẻ
- Sách luôn là liều thuốc thần kỳ cho trẻ chậm nói. Khi bạn đặt con vào lòng, có một cuốn sách tranh, hoặc đọc những bài đồng dao vui nhộn, hãy giúp con làm quen với những từ mới và vần mới để con có thể hiểu rõ hơn những gì mọi người nói.
- Khi đọc sách cho con nghe, bạn nên chọn những cuốn sách có màu sắc tươi sáng, tranh ảnh để con cảm thấy thích thú hơn.
7. Hát cho con nghe
- Thường xuyên hát những bài hát thiếu nhi là cách tốt nhất để giúp trẻ học từ mới. Ngoài ra, nhịp điệu vui tươi của bài hát giúp trẻ học từ mới dễ dàng hơn và cảm thấy vui vẻ hơn khi học. Đây là cách dạy trẻ chậm nói đơn giản nhưng rất hiệu quả, được nhiều chuyên gia nhi khoa khuyên dùng.
- Trong quá trình dạy con, đừng ép buộc nếu con không thích. Ngoài ra, hãy nhớ khen ngợi hoặc vỗ tay khi trẻ thốt ra một từ cụ thể. Ngoài ra, nếu nguyên nhân khiến trẻ chậm nói là do vấn đề tâm lý thì cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và điều trị sớm.
Như vậy, với các thông tin mà chúng tôi chia sẻ ở trên hy vọng đã giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về vấn đề trẻ chậm nói và cách dạy trẻ chậm nói sao cho hiệu quả nhất.
