Giảm tiểu cầu là tình trạng thiếu hụt tiểu cầu, được xem là bệnh lý về máu phổ biến và nguy hiểm hiện nay. Bạn đã hiểu về giảm tiểu cầu là gì? Nguyên nhân và điều trị giảm tiểu cầu như thế nào? Cùng climatereadinessinstitute.org tìm hiểu ở bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về bệnh lý nghiêm trọng này nhé!

I. Giảm tiểu cầu là gì?

Tiểu cầu được sản xuất trong tủy xương và đóng một vai trò quan trọng trong quá trình đông máu. Khi một mạch máu bị tổn thương, các tiểu cầu tập trung ở đó và kết dính với nhau để tạo thành một khối tiểu cầu, giúp bịt kín vết thương và ngăn chảy máu.

Giảm tiểu cầu là tình trạng thiếu hụt tiểu cầu trong máu

Số lượng tế bào máu trung bình dao động từ 150.000 đến 450.000 tiểu cầu trên mỗi microlit máu. Tiểu cầu chỉ ở trong cơ thể khoảng 7-10 ngày. Sau đó, các tiểu cầu được đào thải ra ngoài và cơ thể tiếp tục tạo ra các tiểu cầu mới.

Giảm tiểu cầu là thuật ngữ được sử dụng để mô tả tình trạng có ít tiểu cầu hơn bình thường và số lượng tiểu cầu dưới 150.000 tế bào trên mỗi microlit máu. Số lượng tiểu cầu giảm, nhưng chức năng của chúng không bị suy giảm.

Quá ít tiểu cầu làm chậm quá trình đông máu và có thể dẫn đến chảy máu tự phát bên ngoài,  bên trong hoặc dưới da. Trong trường hợp giảm tiểu cầu nhẹ, quá trình đông máu và cầm máu vẫn bình thường.

II. Triệu chứng của giảm tiểu cầu

Tiểu cầu giảm có nhiều mức độ khác nhau, nhẹ cho đến nặng. Dưới đây là một số triệu chứng khác nhau theo từng cấp độ của bệnh giảm tiểu cầu:

Triệu chứng giảm tiểu cầu thường thấy là xuất huyết lốm đốm trên da không rõ nguyên nhân
  • Nhẹ: Những người có số lượng tiểu cầu thấp hơn bình thường thường không có triệu chứng. Thường có sự giảm nhẹ về lượng tiểu cầu, được phát hiện bằng xét nghiệm máu. 
  • Nếu số lượng tiểu cầu ở mức độ nghiêm trọng dưới 20.000 /microlit máu, các triệu chứng có thể bao gồm: Phụ nữ chảy máu nhiều hơn trong kỳ kinh nguyệt, đứt chân, tay chảy máu dài hơn,..
  • Mức độ nghiêm trọng dưới 10.000 đến 20.000 tiểu cầu trên mỗi microlit máu: Xuất hiện các triệu chứng như chảy máu tự phát như chảy máu niêm mạc từ mũi, họng hoặc miệng, bầm tím hoặc chảy máu đường tiết niệu, xuất huyết ống tiêu hóa,..
  • Các nốt giảm tiểu cầu xuất hiện dưới dạng các nốt phẳng nhỏ màu đỏ, kích thước như đầu kim,  thường gặp ở chi dưới. Chảy máu từ các mao mạch của màng nhầy và da.
  • Xuất hiện các nốt tiểu cầu xuất huyết  dưới da. Điều này  có thể là do sự hội tụ của các nốt xuất huyết trên da. Các nốt đỏ này thường có đường kính  khoảng 3 mm.

Bạn sẽ đến gặp bác sĩ nếu bạn gặp một số biểu hiện như:

  • Có máu trong phân, nước tiểu hoặc chất nôn
  • Chảy máu quá nhiều hoặc chảy máu không ngừng
  • Phát ban trên da (chấm xuất huyết)
  • Bầm tím không rõ nguyên nhân.
  • Buồn nôn và nôn
  • Đau đầu dữ dội
  • Cực kỳ mệt mỏi và suy nhược

III. Nguyên nhân giảm tiểu cầu

Theo như nghiên cứu đưa ra thì có 2 nhóm nguyên nhân chính dẫn đến giảm tiểu cầu chính là tăng phá hủy tiểu cầu ở máu ngoại vi và giảm sinh tiểu cầu ở tủy xương. Bệnh hiếm khi là yếu tố di truyền. Cụ thể: 

1. Tiểu cầu mắc kẹt trong lá lách

Lá lách là một cơ quan nhỏ, có kích thước bằng nắm tay nằm ở phía bên trái của bụng (cơ ức đòn chũm bên trái) ngay dưới lồng ngực. Thông thường, lá lách chống lại nhiễm trùng và lọc các chất không mong muốn khỏi máu. Lá lách to – có thể do nhiều bệnh như: Số lượng tiểu cầu trong tuần hoàn thấp do quá nhiều tiểu cầu.

2. Giảm sản xuất tiểu cầu

Giảm tiểu cầu là gì? Mỗi tiểu cầu chỉ sống trong khoảng 10 ngày, vì vậy tủy xương không ngừng tạo ra các tiểu cầu mới. Tiểu cầu được tạo ra trong tủy xương. Một số yếu tố có thể  ảnh hưởng đến sản xuất tiểu cầu, bao gồm:

  • Bệnh bạch cầu và các bệnh ung thư khác
  • Một số loại thiếu máu
  • Nhiễm virus như viêm gan C và HIV
  • Thuốc hóa trị và xạ trị
  • Uống nhiều rượu

3. Tăng phá hủy tiểu cầu

Nhiều tình trạng có thể khiến cơ thể cạn kiệt tiểu cầu hoặc phá hủy chúng nhanh hơn mức  sản xuất, dẫn đến không đủ lượng tiểu cầu trong máu.

Mang thai cũng là nguyên nhân gây giảm tiểu cầu
  • Mang thai: Giảm số lượng tiểu cầu do mang thai thường nhẹ và khỏi nhanh sau khi sinh. 
  • Giảm tiểu cầu qua trung gian miễn dịch: Các bệnh tự miễn như lupus và viêm khớp dạng thấp gây ra tình trạng này. Hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm và phá hủy các tiểu cầu. Nếu không tìm được nguyên nhân chính xác của bệnh, nó có thể được xếp vào nhóm ban xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn. Nhóm này thường ảnh hưởng đến nhiều trẻ em hơn.  
  • Vi khuẩn trong máu: Tình trạng nhiễm trùng nặng do vi khuẩn trong máu (nhiễm khuẩn huyết) có thể phá hủy tiểu cầu.  
  • Ban xuất huyết giảm tiểu cầu huyết khối: Đây là một tình trạng hiếm gặp, trong đó các cục máu đông nhỏ đột ngột hình thành khắp cơ thể, tiêu thụ số lượng lớn tiểu cầu. Tiểu cầu giảm nhanh chóng và đột ngột xuống ngưỡng rất thấp.  
  • Hội chứng tan máu-ure huyết: Một tình trạng hiếm gặp gây giảm nhanh số lượng tiểu cầu, phá hủy hồng cầu và  suy giảm chức năng thận. 
  • Thuốc: Một số loại thuốc có thể làm giảm số lượng tiểu cầu trong máu của bạn. Thuốc có thể can thiệp vào hệ thống miễn dịch và phá hủy tiểu cầu. Ví dụ bao gồm heparin, quinine,  kháng sinh sulfide và thuốc chống co giật.

IV. Điều trị giảm tiểu cầu

Giảm tiểu cầu là một căn bệnh rất nguy hiểm, tuy nhiên vẫn có những phương pháp điều trị. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn thấy quầng thâm, sưng tấy, chảy máu hoặc đau đầu không rõ nguyên nhân. Tùy thuộc vào nguyên nhân của tình trạng, có một số phương pháp điều trị, cũng như kết hợp lối sống và chế độ ăn uống thích hợp. Điều này có thể làm giảm nguy cơ chảy máu nghiêm trọng.

  • Truyền tiểu cầu: Đây là biện pháp  tạm thời để cầm máu hoặc ngăn ngừa các biến chứng chảy máu nghiêm trọng. Điều trị nên tránh các thủ thuật chọc dò, phẫu thuật, nhổ răng và tiêm bắp. Nếu số lượng tiểu cầu của bạn giảm quá nhanh, bác sĩ có thể tiêm tiểu cầu vào cơ thể bạn. Ngoài ra, có thể cầm máu vùng đó và cho người bệnh uống các loại thuốc đặc trị kết hợp với vitamin để nâng cao thể trạng, tăng sức đề kháng. 
Thiếu tiểu cầu có thể điều trị bằng cách truyền tiểu cầu
  • Liệu pháp corticosteroid: Dùng cho bệnh nhân giảm tiểu cầu vô căn.
  • Sử dụng thuốc điều trị: Thuốc như steroid, globulin, rituximab và thuốc kháng sinh ở bệnh nhân giảm tiểu cầu miễn dịch.
  • Tách huyết tương: Bệnh nhân bị ban xuất huyết giảm tiểu cầu  được điều trị bằng  tách huyết tương. Trong kỹ thuật này, huyết tương được lấy ra và thay thế bằng huyết tương tươi đông lạnh 
  • Cắt lách: Được chỉ định chủ yếu khi bệnh đã chuyển sang mãn tính và bệnh nhân đã phụ thuộc corticosteroid hoặc không đáp ứng với corticosteroid. Sau khi cắt lách,  có thể phối hợp với các  thuốc ức chế miễn dịch khác trong trường hợp bệnh tái phát.

Bên cạnh đó bệnh nhân cần có chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý như:

Tập luyện hợp lý sẽ giúp bạn tránh được giảm tiểu cầu
  • Tránh các hoạt động có nguy cơ gây thương tích, dễ xảy ra va chạm và đòi hỏi nhiều nỗ lực, chẳng hạn như bóng đá và quyền anh,…
  • Không nên tự dùng thuốc, hãy hỏi ý kiến ​​bác sĩ. Một số loại thuốc giảm đau, chẳng hạn như aspirin và ibuprofen, có thể ảnh hưởng đến tiểu cầu.
  • Tăng cường rèn luyện thân thể, tự nhiên phòng ngừa và nâng cao khả năng phòng chống bệnh tật.
  • Uống rượu điều độ hoặc ngừng uống rượu vì rượu làm chậm quá trình sản xuất tiểu cầu. 
  • Tránh thực phẩm đông lạnh. Giảm lượng thức ăn như lúa mì trắng, gạo trắng và thức ăn tinh chế. Bởi vì thực phẩm tinh chế lấy đi các chất dinh dưỡng tự nhiên  của da. 
  • Ăn thực phẩm tươi, đặc biệt là rau, vì chúng giàu dinh dưỡng nhất. Thực phẩm thô như ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt và lúa mì cũng có lợi. 
  • Ăn nhiều loại thực phẩm lành mạnh, bao gồm sữa ít béo, đậu, thịt nạc và cá. Những thực phẩm này  giúp cơ thể bổ sung nhiều năng lượng và hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả hơn.

Trên đây là toàn bộ những thông tin về giảm tiểu cầu là gì được nhiều bạn tìm hiểu. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích với các bạn. Cảm ơn các bạn đã đón đọc!